Public

Duitsland schoorvoetend naar wettelijk minimumloon

Asmay > Asmay's mens & maatschappij

7f7868877ac4cc2eef6d1fb4028d6869_medium.Duitsland was en is nog steeds de economische motor van het naoorlogse Europa. Sinds de Eurocrisis van 2009 speelt Duitsland binnen de EU een steeds prominentere rol.

Toen duidelijk werd dat enkele lidstaten van de Eurozone (zoals Griekenland) als gevolg van de door banken veroorzaakte kredietcrisis van 2008 hun staatsschulden niet meer zouden kunnen afbetalen, was  de Duitse regering onder leiding van Angela Merkel een groot voorstander van financiële ondersteuning van de zwakke EU-leden, maar tevens van verregaande bezuinigingen in de hele Eurozone. Dit alles om een faillissement van één of meer EU-leden en daaruit voortvloeiend een financieel infarct in de Eurozone te voorkomen.

Duitsland als lage lonen-land

Dat de sociale voorzieningen in Duitsland anders zijn ingericht dan bijvoorbeeld in Nederland of België is misschien niet algemeen bekend. Zo behoorde Duitsland tot voor kort nog tot de groep van 7 EU-landen, die geen wettelijk minimumloon kennen (te weten Duitsland, Oostenrijk, Italië, Cyprus, Finland, Zweden en Denemarken). Men laat het in deze landen over het algemeen aan de betreffende beroepsbranche over om een minimumloon af te stemmen, dat vervolgens binnen die branche nog eens sterk kan verschillen per regio. In de 20 overige lidstaten is een minimumloon vaak al decennia in de wet verankerd.

c78cc72460abbc3a8627e0f717e13368_medium.Duitsland kent dan ook – voor een modern Europees land – bijzonder lage lonen, vooral in het arme, voormalig communistische oosten. Waar een werknemer in Nederland minimaal EUR 8,57/uur verdient (op basis van een 40-urige werkweek), krijgt een Duitse collega voor hetzelfde werk soms niet meer dan EUR 3 of 4/uur. In heel Duitsland werkt 17% van de beroepsbevolking (ongeveer 7 miljoen mensen) voor zo'n laag loon. In het oosten van Duitsland valt zelfs 25% van de beroepsbevolking in de categorie lage lonen.

Omdat met zo'n laag inkomen niet kan worden voorzien in de dagelijkse levensbehoeften, krijgen werknemers met lage lonen een maandelijkse aanvulling van de Duitse staat, zodat men uiteindelijk uitkomt op een inkomen van ongeveer EUR 850 per maand. Deze maandelijkse aanvulling van al die lage lonen kost de Duitse belastingbetaler overigens EUR 11 miljard (!) per jaar.

Duitse concurrentiepositie

77ed2b30e4c2ef305d93f6aaa6ce1bd0.jpgDe lage lonen zorgen er in de eerste plaats wel voor dat de Duitse productie en export prima blijft draaien. Productiekosten zijn daardoor lager en houden de prijzen stabiel.

In de tweede plaats blijft de werkloosheid op deze manier beperkt. Duitsland had over 2013 bijvoorbeeld een werkloosheidspercentage van 5,4%, tegenover Nederland met 6,4%, België met 8,9 % en Frankrijk met 15,6%.

De Duitse lage lonen zijn andere lidstaten, zoals Frankrijk, echter een doorn in het oog. Vooral de Fransen hebben (terecht) scherpe kritiek geuit op deze vorm van door de Duitse overheid gesubsidieerde arbeid, omdat dit leidt tot oneerlijke concurrentie binnen en buiten de EU. Echter, om even advocaat van de duivel te spelen: toch heeft de EU de laatste jaren ook baat gehad bij de economische voortrekkersrol (door onder andere die lage lonen) en financiële bijdragen van Duitsland om de Eurozone in stand te houden.

Een ander nadeel van de lage lonen is echter wel, dat Duitse ondernemers nauwelijks meer investeren in vernieuwing, techniek of automatisering, hetgeen uiteindelijk niet tot economische vooruitgang, maar technologische stilstand zou kunnen leiden.

Nieuwe regering, Merkel III

b96e416d4e494ee1e91fb963e729e8af_medium.De Duitse verkiezingen van september 2013 zorgden voor een nieuwe 'Grote Coalitie', de derde sinds de jaren 60 van de 20e eeuw. De regeringspartijen CDU en CSU behaalden samen maar liefst 42% van de stemmen. Voormalig coalitiepartner FDP haalde de kiesdrempel (5%) niet en verdween uit de Bondsdag. Oppositiepartij SPD haalde 26% binnen en werd daardoor de aangewezen coalitiepartner voor de nieuwe regering Merkel III.

Dat de onderhandelingen voor het regeerakkoord niet eenvoudig waren, is een understatement. De SPD had een stevige wensenlijst voor sociale hervormingen, die niet direct overeenstemden met de plannen van de conservatieve CDU/CSU. Zoals altijd leidde een en ander tot vergaande compromissen. Dag en nacht onderhandelen resulteerden uiteindelijk in een 185 pagina's dik regeerakkoord met de fraaie titel "De toekomst van Duitsland vormgeven". Eén speerpunt van de SPD bleef daarin wel overeind: een wettelijk minimumloon voor heel Duitsland.

Duitse angsten voor een wettelijk minimumloon

De CDU/CSU waren en zijn geen voorstanders van een wettelijk minimumloon. Men is bang dat het zal leiden tot massaal banenverlies, vooral in het oosten van het land, omdat de ondernemers niet bereid of in staat zouden zijn 40-50% meer loon aan hun werknemers te betalen dan dat zij nu doen.

db38aa88d9c8a77bb99b8491082fc55d_medium.Ook vreest men voor het 'verknippen' van banen; als je in plaats van één fulltimer twee of meer  parttimers aanstelt vallen deze parttimers namelijk buiten de eisen van het wettelijk minimumloon. Een andere angst van de overheid is, dat veel mensen en (kleine) ondernemers zullen gaan zwartwerken. De gemiste belastingopbrengsten hiervan zouden een grote schadepost voor de regering kunnen zijn.

Aan de andere kant zullen schandelijke uitwassen met zwaar onderbetaalde werknemers kunnen worden uitgebannen. Een voorbeeld: eind 2013 werden de eigenaren van een goedlopende computerwinkel door de rechter veroordeeld tot een hoge boete. Zij hadden hun verkoper, een 52-jarige werknemer, jarenlang niet meer betaald dan EUR 2,85/uur, "omdat de Sociale Dienst zijn inkomen wel zou aanvullen tot een minimum". Onfatsoenlijk en asociaal, zo oordeelde de rechter. Ongetwijfeld hebben veel meer ondernemers deze truc ook jarenlang toegepast en zijn er (tot op heden) wel mee weggekomen.

Hoe gaat dat Duitse minimumloon er uit zien?

95e63cbaa9891e3b6c24bcb55cec0166_medium.In het plan van de SPD is voorzien in een minimumloon, op basis van een minimum uurloon van EUR 8,50 voor volwassen werknemers in een fulltime dienstverband. Dit minimum uurloon moet gelden voor heel Duitsland, dus ook voor het oostelijke deel van het land. Even ter vergelijking: op basis van een 40-urige werkweek komt het wettelijk minimum uurloon in Nederland ongeveer uit op EUR 8,57 en in België op EUR 8,52.

De invoering van de Wet op het minimumloon in Duitsland vindt officieel plaats op 1 januari 2015, maar kent wel een overgangsperiode tot 1 januari 2017. In deze periode mogen en kunnen nog steeds lagere uurlonen tijdens CAO-onderhandelingen voor een bepaalde branche of een bepaalde regio worden afgesproken.

Verder heeft men nu al een scala aan uitzonderingen, mazen en andere uitvluchten bedacht, waardoor ook vanaf 2017 niet iedereen aanspraak zal kunnen maken op een wettelijk minimumuurloon. Parttimers vallen bijvoorbeeld nu nog buiten de boot. Ook stechelt men nog over een lager uurloon voor (jonge) medewerkers, die tijdens hun werk een opleiding of cursus voor of van het bedrijf volgen.

Een andere belangrijke sociale hervorming: staatspensioen

7b4860cf8ed98f2eb90ed08bb9ca30cd.jpgVanaf 2017 moet ook een andere hervorming ingang vinden: een soort Duitse AOW van EUR 850/maand. Dit staatspensioen is echter voorbehouden aan mensen, die door hun lage inkomen zelf geen pensioen van minimaal EUR 850/maand hebben kunnen opbouwen.

Ook komt er een extra uitkering voor alleenstaande moeders met kinderen, geboren vòòr 1992, de zogenaamde Mütterrente. (Alleenstaande moeders met kinderen, geboren ná 1992 kregen namelijk een betere regeling voor zwangerschapsverlof met doorbetaling van hun pensioen. Het onderscheid tussen de twee groepen wordt vanaf 2017 rechtgetrokken.)

Er is echter voor deze laatste plannen nog één maar: er moet nog geld voor worden gevonden in de begroting.

 

© ASMAY. *14

Foto's: Office.microsoft.com, Wikimedia Commons.

 

baa7e99b3715f1a211ef12050cdc0180_medium.Meer weten of boeken vinden over (het vinden van) werk?
Klik hier.

Of over sociale zekerheid?
Klik hier.

Voor van alles en nog wat over Duitsland, klik hier.

Zie ook:

Armoe-troef-voor-ouderen-in-Duitsland

c6ea3c85b6677c197701ae8efc71d471_medium.Notarissen-van-topsalaris-naar-minimumloon

Maatschappelijk-Verantwoord-Ondernemen-in-Rotterdam-Zuid

Hoe-overleef-ik-de-economische-crisis

Of:

Asmay-s-mens-&-maatschappij

Asmay-s-tips-voor-trips

09/01/2014 12:46

Reacties (6) 

Voordat je kunt reageren moet je aangemeld zijn. Login of maak een gratis account aan.
13/01/2014 12:15
Jij maakte hier een mooi werk van en ik heb heel wat bijgeleerd!
heel goed informatief artikel.
Asmay tegen Chrisrik
13/01/2014 12:27
Dankjewel!
10/01/2014 11:52
Goed informatief artikel.
09/01/2014 22:43
Dit wist ik wel en de tijd zal leren wat dit gaat betekenen voor b.v. de Duitse export.
09/01/2014 14:00
Idd wist het ook niet! Bedankt voor de info!
09/01/2014 13:08
Ik had geen idee dat dit bij de oosterburen anders in elkaar stak. Informatief stuk.